Phan Hữu Ngọc Minh, Trương Hữu Thành, Trương Ngọc Huy

Khoa Tai Mũi Họng, Bệnh viện Đại học Y - Dược Huế

Liệt dây thanh một bên là tình trạng thường gặp trong lâm sàng Tai Mũi Họng, là thuật ngữ chỉ sự hạn chế vận động của dây thanh một bên do nguyên nhân tổn thương dây thần kinh quặt ngược thanh quản, đặc biệt sau phẫu thuật tuyến giáp, phẫu thuật lồng ngực, gây khàn tiếng, hụt hơi. Trong đó, tình trạng thiếu hụt khép thanh môn (còn gọi là hụt hơi), là một trong những rối loạn giọng nói phổ biến được ghi nhận trong sinh hoạt hằng ngày, do tình trạng khép không kín của hai dây thanh trong quá trình phát âm. Điều này gây ra giọng yếu, giọng hơi, giảm biên độ dao động giọng nói, ảnh hưởng đến chất lượng giọng nói.

Bên cạnh phương pháp bảo tồn bằng âm ngữ trị liệu như huấn luyện giọng, phương pháp phẫu thuật được chỉ định nhằm mục đích đưa dây thanh bên liệt vào gần với đường giữa, qua đó đóng kín thanh môn trong quá trình phát âm.

Hai phương pháp phẫu thuật được lựa chọn cho mục đích này bao gồm:

1. Phẫu thuật khung thanh quản bằng đường tiếp cận qua da, qua đó đẩy dây thanh bên liệt vào đường giữa của thanh môn (chỉnh hình thanh quản qua trung gian khối Silastic hoặc Gore-tex) là phương pháp điều trị lâu dài.

https://bvydhue.vn/modules.php?name=News&op=viewst&sid=1448

https://bvydhue.vn/modules.php?name=News&op=viewst&sid=1253

2. Tiêm chất làm đầy vào dây thanh bên liệt, bằng các vật liệu khác nhau. Đây là phương pháp nhẹ nhàng, ít xâm lấn, được chỉ định trong các trường hợp liệt dây thanh một bên với khoảng hở thanh môn mức độ nhẹ và vừa. Đánh giá mức độ dựa vào các phương pháp khách quan (phân tích âm học, khí động học, thời gian phát âm tối đa) và phương pháp chủ quan (đánh giá cảm thụ âm thanh, bảng câu hỏi VHI). Tuy nhiên, phương pháp bơm tiêm này cần thiết tiêm nhắc lại mỗi 3-6 tháng, tuỳ vào mức độ hấp thu của từng loại vật liệu khác nhau.

Gần đây, axit hyaluronic là một loại vật liệu được ưa chuộng trong tiêm làm đầy dây thanh. Đây là một polysaccharide tự nhiên có khả năng tương thích sinh học rất cao. Tính chất nhớt đàn hồi của axit hyaluronic tương đồng với đặc điểm sinh học của dây thanh người, có thể tồn tại ở vị trí tiêm từ 6 tháng trở lên. Nhiều nghiên cứu gần đây đã chỉ ra rằng tiêm sớm axit hyaluronic trong vòng 6 tháng đầu sau liệt, giúp dây thanh duy trì vị trí trung gian, giúp ích trong quá trình tái chi phối thần kinh. Ngoài ra, sự tiếp xúc rung động giữa hai dây thanh sau khi tiêm cũng giúp cho sự hồi phục chức năng của dây thanh bên liệt và ngăn ngừa các biến đổi của dây thanh bên lành như phì đại dây thanh giả, chùng dây thanh, lệch sụn phễu,…

Khoa Tai Mũi Họng, Bệnh viện Trường Đại học Y - Dược Huế đã triển khai thường quy điều trị liệt dây thanh một bên cho đối tượng bệnh nhân có triệu chứng khàn tiếng, hụt hơi khi nói, giảm chất lượng giọng nói với cả hai phương pháp trên. Mỗi phương pháp được thực hiện đúng chỉ định và đúng bệnh nhân sẽ đem lại kết quả tốt.     

Phẫu thuật viên: Tiến sĩ, Bác sĩ Phan Hữu Ngọc Minh

Tài liệu tham khảo

1. Rosen C.A, Simpson C.B (2008), Silastic Medialization laryngoplasty for unilateral vocal fold paralysis, Springer.

2. Wang C.C, Wu S.H (2020), Hyaluronic acid injection laryngoplasty for unilateral vocal fold paralysis – A systematic review and meta-analysis, Cells, Nov 5;9(11):2417

3. Débora P.H, Martins R.H.G (2023), Efficacy of injectable laryngoplasty with hyaluronic acid and/or calcium hydroxyapatite in the treatment of glottic incompetence, Journal of Voice